Прыкладнае каляндарна-тэматычнае планаванне па вучэбным прадмеце “Беларуская літаратура” на 2010/2011 навучальны год

Прыкладнае каляндарна-тэматычнае планаванне па вучэбным прадмеце “Беларуская літаратура” на 2010/2011 навучальны год

(VІІІ клас агульнаадукацыйных устаноў з беларускай і рускай мовамі навучання)

53 гадзіны на год, 1/2 гадзіны на тыдзень

Размеркаванне вучэбнага матэрыялу праводзіцца ў адпаведнасці са зместам і структурай  падручнікаў і вучэбных дапаможнікаў:

Слесарава, І.М. беларуская літаратура. 8 клас / І.М. Слесарава, М.А. Лазарук, В.І. Русілка. — Мінск: Маст. літ., 2006.

Рагуля, А.У. Беларуская літаратура. 9 клас: у 2 ч. (базавы і павышаны ўзроўні) / А.У.Рагуля: Маст. літ., 2006 (часткова).

Івашын, В.У. Беларуская літаратура. 10 клас (для 11-гадовай школы) / В.У.Івашын, М.А. Лазарук. — Мінск: Маст. літ., 2001 (часткова).

Дзіско, У.А. Беларуская літаратура: хрэстаматыя. 9 клас / У.А.Дзіско, В.В.Кушнярэвіч. — Мінск: Маст. літ., 2002.

№ п/п	Тэма ўрока	Мэты і задачы ўрока	Навучальны матэрыял. Заданне на дом
1.	Уводзіны. Літаратура як мастацтва, чалавек як галоўны аб’ект літаратуры	Аднавіць веды вучняў аб літаратуры як мастацтве слова, аб паэзіі і прозе як спосабах паказу жыцця, увесці паняцце пра тры роды літаратуры: эпічны, лірычны і драматычны. Пазнаёміць з новым падручнікам.	Артыкул “Роды мастацкай літаратуры”. Падрыхтаваць адказ на пытанні да артыкула, падумаць, чаму першы раздзел падручніка мае назву “У трох абліччах”
2.	Р. Барадулін.“Трэба дома бываць часцей”	Разглядаць верш у адзінстве яго зместу і формы, прыйсці да высновы, што неадольнае імкненне чалавека да родных мясцін і блізкіх людзей – адзнака яго патрыятызму і духоўнасці	Тэкст верша Р. Барадуліна “Трэба дома бываць часцей”, пытанні і заданні да яго. Вывучыць на памяць верш Р. Барадуліна
3.	Віктар Карамазаў. “Дзяльба кабанчыка” Важная нагода для паездкі дамоў	Дапамагчы вучням зарыентавацца ў змесце апавядання, звярнуць увагу на ролю ў ім пейзажу і партрэта; паглыбляць паняцці: тэма, ідэя, праблема твора; развіваць уменне назіраць за сродкамі раскрыцця характару ў эпічным творы; выхоўваць пачуццё павагі да бацькоў і сваякоў	Тэкст апавядання В.Карамазава “Дзяльба кабанчыка”, пытанні і заданні, змешчаныя ў падручніку. Пераказваць змест апавядання
4.	В. Карамазаў. “Дзяльба кабанчыка”. Клопат маці і адказнасць дарослых дзяцей	Развіваць уменне суадносіць учынкі герояў з матывамі іх паводзін, выхоўваючы пачуццё адказнасці і клопату за лёс бацькоў; параўноўваць характары галоўных персанажаў твора; ствараць вусныя сачыненні-разважанні ў адказ на праблемныя пытанні, пастаўленыя аўтарам апавядання	Тэкст апавядання. Артыкул “Тэма, ідэя і праблема мастацкага твора” Падрыхтаваць звязныя вусныя паведамленні па тэмах, прапанаваных настаўнікам
5.	Аляксей Дудараў. “Вечар” або “Кім”. “Вечар”. Смешныя мянушкі і дзіўныя старыя	Паглыбіць непасрэднае чытацкае ўражанне вучняў пра сюжэт і вобразы галоўных герояў п’есы – Мульціка, Гастрыта, Ганны. Даць уяўленне пра драматычны твор і асаблівасці яго будовы. Звярнуць увагу на тэматычную блізкасць п’есы “Вечар” з творамі, якія вывучаліся папярэдне	Тэкст фрагментаў драмы А.Дударава “Вечар” у падручніку. Дачытаць тэкст да канца, падрыхтавацца адказаць на пытанні: “Што найбольш здзівіла ў паводзінах кожнага з галоўных герояў”? “Што засталося не да канца зразумелым у паводзінах? “Па якім урыўку тэксту варта было б зрабіць пастаноўку?”
6.	Аляксей Дудараў. “Вечар”. Жыццёвыя драмы герояў п’есы	У працэсе перачытвання тэксту з рознымі мэтавымі ўстаноўкамі (звярнуць увагу на мянушкі персанажаў як прыём іх характарыстыкі, на адносіны да працы, зямлі, суседзяў), паказаць сутыкненне розных жыццёвых філасофій Мульціка і Гастрыта. Вучыць дзяцей карыстацца паняццямі, неабходнымі пры разглядзе драматычнага твора	Тэкст п’есы ў падручніку. Пытанні і заданні да тэксту. Маляванне афішы. Адбор матэрыялу да характарыстыкі герояў
7.	Аляксей Дудараў. “Вечар”. Выпрабаванне на чалавечнасць	Развіваць уменне васьмікласнікаў выяўляць аўтарскую пазіцыю шляхам супастаўлення характараў галоўных персанажаў твора. Падвесці вучняў да асэнсавання сувязі назвы п’есы з яе ідэяй: выпрабаванне на чалавечнасць праходзяць не ўсе, аднак можна заставацца добрым і чулым, нягледзячы на гора і няшчасці	Тэкст фрагментаў п’есы А.Дударава “Вечар”. Пытанні і заданні да яго. Параўнаць паміж сабой жыццёвыя лёсы Гастрыта, Мульціка, Ганны
8.	Тры мастацкія абліччы адной грамадскай праблемы. Урок падагульнення	Выявіць ідэйна-тэматычнае падабенства твораў, якія належаць да розных родаў літаратуры, і мастацкую адметнасць вырашэння рознымі аўтарамі праблемы адчужэння дзяцей ад бацькоўскага дому	Увесь матэрыял першага раздзела падручніка. Абагульняючыя пытанні і заданні да яго. Напісаць сачыненне на адну з тэм: 1) “Каб душою не ачарсцвець...” 2) “Без чалавечнасці не будзе вечнасці” 3) “Выпрабаванне на чалавечнасць”
9.	Народныя песні. “Засмучонасць, працягласць, мяккасць, часам жартаўлівасць...”	Пашыраць уяўленне вучняў пра народныя песні як пра крыніцу лірычнай паэзіі, разгледзець багацце зместу, вобразна-выяўленчых сродкаў мовы беларускіх народных песень, развіваць уменне самастойна аналізаваць тэксты песень у адзінстве іх зместу і формы	Тэксты народных песень у падручніку. Артыкулы “Паралелізм і “Народныя песні”. Выканаць тэставыя заданні № 1-4 па тэме “Голасам душы і сэрца. Лірычныя жанры”. (гл.: “Беларуская літаратура. 8 клас. Тэставыя і тэматычныя заданні” (Мінск: ТэтраСістэмс, 2005). Падрыхтаваць сціслае паведамленне па тэксце адной з песень, якія ёсць у трэцяй дзеі камедыі “Несцерка”
10.	Янка Купала. “Спадчына”	Дапамагчы вучням усвядоміць непарыўную злітнасць лірычнага героя верша з роднай зямлёй, высокі грамадзянскі пафас, адметнасць выяўлення патрыятычнага пачуцця праз кампазіцыю, памер, вобразна-выяўленчыя сродкі мовы; ствараць уяўленне пра лірычнага героя і грамадзянскую лірыку	Тэкст верша ў падручніку, артыкул пра гісторыю напісання і мастацкую своеасаблівасць верша ў дапаможніку “Тэставыя і тэматычныя заданні” (с. 11) Тэставыя заданні № 6-15 (с. 41-44, 110). Вывучыць верш на памяць
11.	Максім Багдановіч. “Слуцкія ткачыхі”	Перадаць захапленне майстэрствам паэта, які здолеў стварыць прыцягальныя вобразы слуцкіх ткачых, роднай беларускай старонкі і яе сімвала – васілька; вучыць аналізаваць паэтычны тэкст, выхоўваючы эстэтычны густ, павагу да творцаў нацыянальнага мастацтва. Даць паняцце пра сімвал.	Тэкст верша ў падручніку, артыкул “Сімвал”. Перачытаць верш. Пазнаёміцца з яго трактоўкай А. Клышкам (артыкул “Пра верш “Слуцкія ткачыхі”)
12.	Уладзімір Караткевіч. “Беларуская песня”	Даць паняцце пра лірычнага героя, засяродзіць увагу на своеасаблівай інтанацыі верша-гімна Бацькаўшчыне, яе гісторыі, культуры, мове; усведамляць грамадзянскую пазіцыю лірычнага героя	Тэкст верша. Артыкул “Лірычны герой”. Пазнаёміцца з іншымі творамі грамадзянскай лірыкі, даць разгорнуты пісьмовы адказ на пытанне: “Якімі тэмамі, вобразамі, ідэямі, вершамі можна раскрыць паняцце “грамадзянская лірыка”?
13.	Філасофская лірыка. Максім Танк. “Шчасце”	Раскрыць сэнс паэтычных вобразаў, з якіх Максім Танк “складае” чалавечае шчасце. Параўнаць сваё ўяўленне пра шчасце з уяўленнем паэта, з выказваннямі філосафаў і паэтаў пра сэнс чалавечага жыцця. Развіваць уменне параўноўваць аднатэмныя вершы розных паэтаў, даць паняцце пра філасофскую лірыку	Тэксты вершаў Максіма Танка “Шчасце”, С. Грахоўскага “Чалавеку патрэбна не слава...”. Прачытаць і асэнсаваць змест артыкула “Філасофская лірыка”
14.	Анатоль Вярцінскі. “Жыццё даецца, каб жыццё тварыць...”	Усвядоміць гуманістычны пафас верша, сувязь паміж сучасным і вечным, падвесці вучняў да пераканання, што чалавек сам нясе адказнасць за выбар жыццёвай пазіцыі (“не марнаваць, не нішчыць, не бурыць, -- тварыць!”)	Тэкст верша А.Вярцінскага “Жыццё даецца, каб жыццё тварыць...” ці іншых (на выбар настаўніка). Дапісаць адказ у вершы Максіма Танка “Я спытаў чалавека...”, прачытаць іншыя вершы А.Вярцінскага ў зборніку яго выбраных твораў “Хлопчык глядзіць...” (1992) або ў іншых выданнях. Падрыхтаваць сціслае паведамленне на тэму “Яго вершам уласцівы грамадзянскі пафас”
15.	Максім Багдановіч. “Раманс”	Пашырыць уяўленні вучняў пра жанры, якія існуюць у лірыцы (раманс як лірычная любоўная песня заўсёды апявае каханне). Развіваць уменне назіраць за рухам перажыванняў лірычнага героя з улікам усіх мастацкіх сродкаў (паўтораў, памеру, кампазіцыі, інтанацыі). Выхоўваць культуру інтымных пачуццяў падлеткаў, іх душэўную чуйнасць, імкненне да прыгажосці і чысціні чалавечых узаемаадносін	Тэкст верша М. Багдановіча “Раманс”. Вывучыць на памяць верш М.Багдановіча “Раманс”
16.	Аркадзь Куляшоў. “Бывай...”	Высветліць адпаведнасць малюнкаў прыроды настрою лірычнага героя, даць адчуць сум і горыч ад расстання закаханых, звярнуць увагу на музыкальнасць паэтычных радкоў, падвесці да абагульнення пра асаблівасць інтымнай лірыкі	Тэкст верша, пытанні і заданні падручніка, тэставыя заданні ў дапаможніку (№ 46-49, с. 51-52, 111-112). Перачытаць верш, вызначыць тыя асаблівасці інтымнай лірыкі, якімі яна адрозніваецца ад грамадзянскай
17.	Пейзажная лірыка. Якуб Колас. “О, край родны, край прыгожы!...”	Пазнаёміць вучняў з паняццем “пейзажная лірыка” на прыкладзе ўрыўка з паэмы “Сымон-музыка”, (О, край родны, край прыгожы!...) і іншых твораў паэта, якія вывучаліся раней. Даць уяўленне пра мастацкія функцыі пейзажнай лірыкі і пра яе сувязь з грамадзянскай, філасофскай, інтымнай	Тэксты праграмнага ўрыўка з паэмы, верша “Ручэй”, артыкул падручніка “Пейзажная лірыка”
18.	Максім Багдановіч. “Цёплы вечар, ціхі вецер, свежы стог...”	Данесці праз выразнае чытанне паэтычную адухоўленасць з’яў прыроды, у працэсе перачытвання верша выявіць еднасць асобы лірычнага героя з летняй прыродай, гармонію ў сузіранні навакольнага свету. Развіваць уменне аналізаваць пейзажную лірыку: заўважаць адметнасць вобразна-выяўленчых сродкаў мовы, рытму і інтанацыі, параўноўваць творы, блізкія па тэме	Тэкст верша, артыкул “Пра верш “Цёплы вечар, ціхі вецер, свежы стог...”. Параўнаць верш М.Багдановіча і ўрывак “О, край родны, край прыгожы!...” з паэмы Якуба Коласа “Сымон-музыка”. Падрыхтавацца да напісання творчай працы “Якое адрозненне заўважаецца ў змесце апісанняў?”
19.	Пейзажная лірыка і духоўны свет чалавека. (Урок пазакласнага чытання.)	Развіваць уменне выразна чытаць вершы, розныя па змесце, настроі, насычанасці вобразна-выяўленчымі сродкамі мовы, тлумачыць іх сэнс і мастацкую адметнасць, а таксама заўважаць грамадзянскасць або філасафічнасць пейзажнай лірыкі	М.Багдановіч. “Вечар на захадзе ў попеле тушыць...”; В. Зуёнак. “Над зямлёю шугае верасень...”, А.Наўроцкі. “Чатырохгранная ваза”; П.Верлен. “Шарая гадзіна”; А.Міцкевіч. “Да Нёмана” і іншыя лірычныя творы ў кнізе для пазакласнага чытання “Ад роднае зямлі”. Выбраць сярод разгледжаных на ўроку вершаў адзін ці два найбольш упадабаных, перачытаць іх і напісаць невялікае эсэ як бы ў адказ на заклік М.Багдановіча: “Кіньма жа думкі аб долі гаротнай, Хоць бы на момант спачынем душой!”
20.	Максім Багдановіч. “Санет” (“Замёрла ноччу шпаркая крыніца...”)	Дапамагчы вучням пераканацца ў строгай адпаведнасці формы санета і яго ідэйнага зместу (“магутная, жывучая вада” крыніцы – сімвал невычарпальнасці творчых магчымасцей асобы і ўсяго народа). Прасачыць, як у першых васьмі радках санета М.Багдановіч здолеў стварыць запамінальны вобраз крыніцы	Тэксты вершаў М.Багдановіча “Замёрзла ноччу шпаркая крыніца” і “Санет” У.Шэкспіра. Параўнаць верш М.Багдановіча з “Санетам” Уільяма Шэкспіра, раскрыць своеасаблівасць санета як класічнай формы лірыкі
21.	Анатоль Грачанікаў. “Свяці, кахання чыстая краса...”	Пашырыць уяўленні вучняў пра класічныя формы паэзіі, вызначыўшы своеасаблівасць актавы. Спасылаючыся на тэкст верша і на прыклады іншых літаратурных твораў, пастарацца напоўніць канкрэтным зместам абагульненне, выказанае паэтам, падумаць, якія літаратурныя асацыяцыі выклікае актава А.Грачанікава	Тэкст названага верша. Перачытаць верш А.Грачанікава, пастарацца знайсці поўны тэкст гэтага твора і адказаць на пытанне, з якімі маральнымі высновамі паэта можна згадзіцца, а з якімі - не
22.	Максім Багдановіч. “Трыялет” (“Калісь глядзеў на сонца я...”	Навучыць падлеткаў выдзеляць сярод іншых такую страфічную форму верша, як трыялет, давесці да іх свядомасці, што змест і настрой трыялетаў можа быць зусім розны: ад сузіральна-лагоднага ці гулліва-пацяшальнага, як у пейзажнай ці інтымнай лірыцы (напрыклад, у трыялетах Дануты Бічэль), да па-грамадзянску незаспакоенага, як у М.Багдановіча (трыялеты “Калісь глядзеў на сонца я...”, “С.Палуяну”)	Тэксты трыялетаў М.Багдановіча, Д.Бічэль. Перачытаць тэкст трыялета М.Багдановіча “Калісь глядзеў на сонца я...”, падумаць над пытаннем, у чым тоіцца своеасаблівасць духоўнага свету лірычнага героя, непадобнасць яго да тых, хто не разумее такога дзівака-чалавека
23.	Сваімі словамі пра лірычныя жанры (Урок развіцця мовы)	На матэрыяле праграмных твораў і тых, што рэкамендуецца для пазакласнага чытання, пашырыць уяўленні вучняў пра грамадзянскую, філасофскую, пейзажную ды інтымную лірыку. На аснове паэтычных асацыяцый і творчага ўяўлення паспрабаваць стварыць невялікі ўласны верш або патлумачыць спалучанасць, нават неаддзельнасць тэмы, жанру і формы лірычнага твора пры параўнанні яго з іншым	Выбар гатовых рыфмаў з вершаў “Родныя вобразы” Якуба Коласа, “Возера” М.Багдановіча як падказка ці ўзор для творчай працы і самі тэксты (для праверкі вынікаў самастойнай работы). Тэкст верша В.Зуёнка “Любоў да Айчыны сваёй” Завяршэнне творчай працы
24.	Якуб Колас. “Хмарка”. Сувязь “казак жыцця” з фальклорнымі творамі	Пагрузіць вучняў у чароўны свет казкі. Абагульніць веды і уяўленні школьнікаў пра адметнасць беларускіх народных казак, паданняў, легендаў, набытыя ў папярэдніх класах. Пазнаёміць з кнігай Якуба Коласа “Казкі жыцця”	Тэксты казак, легендаў, паданняў (на выбар настаўніка). Пытанні і заданні, змешчаныя ў падручніку, пра фальклорныя творы. Прачытаць казку Якуба Коласа “Хмарка”
25.	Якуб Колас. “Хмарка”, Своеасаблівасць і прыгажосць твора	Пазнаёміць вучняў з асаблівасцю Коласавых “Казак жыцця” – спалучэннем казачнага і рэальнага, данесці да іх нацыянальны каларыт невялічкіх пазнавальна-мастацкіх твораў. Даць адчуць школьнікам лірызм, элегічнасць, гумар і афарыстычнасць казкі Якуба Коласа “Хмарка”. Дапамагчы вучням асэнсаваць ідэйны змест казкі жыцця “Хмарка” ў адпаведнасці з эпіграфам, убачыць мастацкую своеасаблівасць і прыгажосць літаратурнай казкі ў параўнанні з народнай	Тэкст казкі Якуба Коласа “Хмарка”. Адказаць на пытанні, прапанаваныя ў падручніку пасля казкі Я.Коласа “Хмарка”, асэнсаваць асаблівасць літаратурнай казкі ў параўнанні з народнай
26.	Уладзімір Караткевіч. “Паром на бурнай рацэ”. Пісьменнік і гісторыя	Далучыць васьмікласнікаў да асобы пісьменніка, дапамагчы ім аб’ектыўна ўспрыняць гістарычныя падзеі, пакладзеныя ў аснову твора, і іх удзельнікаў, выявіць непасрэдныя чытацкія адносіны школьнікаў да падзей і герояў	Тэкст апавядання У.Караткевіча “Паром на бурнай рацэ”, выказванні пра твор Р.Барадуліна, самога аўтара. Перачытаць тэкст апавядання, скласці цытатны план як сродак хуткага прыпамінання сюжэта твора Тэкст апавядання “Паром на бурнай рацэ”, пытанні падручніка. Скласці план аповеду пра аднаго з герояў апавядання
27.	Уладзімір Караткевіч. “Паром на бурнай рацэ”. Характарыстыка галоўных герояў	У працэсе паглыбленай працы з тэкстам абагульніць назіранні вучняў за характарамі галоўных герояў, за матывамі іх паводзін
28.	Уладзімір Караткевіч. “Паром на бурнай рацэ”. Талент пісьменніка ў стварэнні мастацкіх вобразаў	Звярнуць увагу вучняў на ўдалае выкарыстанне пісьменнікам такіх сродкаў стварэння мастацкага вобраза, як партрэт, выказванні, паводзіны (учынкі), аўтарская характарыстыка	Тэкст апавядання, тэставыя заданні, змешчаныя ў дапаможніку “Тэставыя і тэматычныя заданні” (с. 63-64). Адказаць на пытанні падручніка, выканаць тэставыя заданні (№ 9-13). Паўтарыць тэарэтычны матэрыял пра тэму, ідэю і праблему мастацкага твора
29.	Уладзімір Караткевіч. “Паром на бурнай рацэ”. Гуманізм апавядання	Развіваць уменне вучняў вызначаць тэму і ідэю эпічнага твора, параўноўваць характары галоўных герояў. Замацоўваць уменне заўважаць у  творы сутыкненне розных жыццёвых філасофій, бачыць супрацьлегласць жыццёвых пазіцый.	Тэкст апавядання, тэставыя заданні, змешчаныя ў дапаможніку “Тэставыя і тэматычныя заданні” (с. 61-63). Яшчэ раз асэнсаваць тэкст, адказаць на пытанні тэставых заданняў (№ 14-15) , паразважаць пра супрацьлегласць пазіцый Горава і Пора-Леановіча. Вывучыць урывак на памяць
30	Генрых Далідовіч. “Губаты”. “Мы ў адказе за тых, каго прыручылі”	Абмеркаваць з вучнямі маральную праблему ўзаемаадносін чалавека і прыроды (на аснове ведаў, набытых вучнямі ў папярэдніх класах), звярнуць увагу на самакаштоўнасць жыцця любой жывой істоты. Душэўны стан і адчуванні герояў апавядання, матывы іх паводзін	Тэкст апавядання Г.Далідовіча “Губаты”, тэставыя заданні, змешчаныя ў дапаможніку “Тэставаыя і тэматычныя заданні” (с. 68-70). Перачытаць твор, даць загалоўкі часткам апавядання, выбраць эпізоды, якія найбольш спадабаліся або ўсхвалявалі і падрыхтаваць іх пераказ
31.	Генрых Далідовіч. “Губаты”. “Без чалавечнасці не будзе і вечнасці”.	Вучыць васьмікласнікаў складаць план апавядання, заўважаць настраёвасць эпізодаў, сачыць за паводзінамі ласяняці ў лесе, даваць ацэнку паводзінам і ўчынкам людзей, ствараць звязны тэкст пры абмеркаванні і асэнсаванні трагічнага фіналу твора. Выхоўваць дабрыню і чалавечнасць, неабыякавасць да жыцця	Тэкст апавядання Г.Далідовіча “Губаты”, тэставыя заданні з дапаможнікам “Тэставыя і тэматычныя заданні” (с. 70-71), пытанні і заданні, змешчаныя ў падручніку. Напісаць міні-сачыненне або падрыхтаваць вуснае паведамленне на адну з тэм, прапанаваных у падручніку. Адказаць на пытанні тэставых заданняў (№ 44-48)
32.	Васіль Быкаў. “Жураўліны крык”. Чалавек і вайна.	Пазнаёміць вучняў са звесткамі з біяграфіі Васіля Быкава, звярнуць увагу на асноўную тэму яго творчасці, на глыбокае веданне пісьменнікам псіхалогіі людзей на вайне. Фарміраваць першаснае ўяўленне пра жанравую своеасаблівасць твора, абмеркаваць уражанні вучняў ад прачытанай аповесці	Тэкст аповесці В. Быкава “Жураўліны крык”, артыкул “Аповесць” у падручніку, выказванне Я.Брыля пра Васіля Быкава. Перачытаць першую і другую часткі твора, зрабіць закладкі ў тэксце, дзе расказваецца пра герояў твора ўпершыню
33	Васіль Быкаў. “Жураўліны крык”. Паводзіны чалавека ў экстрэмальнай сітуацыі.	Засяродзіць увагу вучняў на майстэрстве пісьменніка даваць кароткую, але вельмі трапную характарыстыку героям; вучыць вызначаць ролю пейзажных замалёвак, бытавых дэталей у раскрыцці вобразаў твораў	Тэкст першых дзвюх частак аповесці В.Быкава “Жураўліны крык”, тэставыя заданні, змешчаныя ў дапаможніку “Тэставыя і тэматычныя заданні” (с. 64). Падрыхтаваць вусны пераказ эпізода, у якім расказваецца, як Віцька Свіст рыхтуе ежу. Некалькі вучняў могуць выканаць індывідуальныя заданні: падрыхтаваць паведамленні пра даваеннае жыццё герояў аповесці
34	Васіль Быкаў. “Жураўліны крык”. Раскрыццё ў трагічных абставінах характараў герояў	Паглыбіць уменні вучняў характарызаваць падзеі і герояў твора на аснове звестак пра іх даваеннае жыццё, выявіць ролю партрэта ў раскрыцці рыс характару, вобразаў твора	Тэкст аповесці Быкава “Жураўліны крык”, тэставыя заданні з дапаможніка “Тэставыя і тэматычныя заданні” (с. 64-66). Перачытаць 14-18 раздзелы аповесці, выканаць тэставыя заданні (№ 22-26)
35	Васіль Быкаў. “Жураўліны крык”. Чалавек і лёс.	Паназіраць за развіццём дзеяння у эпічным творы з напружаным драматычным сюжэтам, удасканальваць уменне пераказваць асобныя эпізоды, у якіх найбольш ярка раскрываюцца характары герояў	Тэкст аповесці В. Быкава “Жураўліны крык”. Заданні ў падручніку. Падрыхтаваць пераказ асобных эпізодаў аповесці (на выбар вучняў)
36	Васіль Быкаў. “Жураўліны крык”. Вытокі подзвігу і здрады герояў аповесці.	Вучыць васьмікласнікаў вобразна мысліць, асэнсавана выказваць свае погляды на герояў, знаходзіць у тэксце мастацкія дэталі, важныя для паглыбленай характарыстыкі герояў, пашырыць уяўленні вучняў пра жанравую асаблівасць твора	Тэкст аповесці, пытанні і заданні ў падручніку. Дачытаць твор да канца, падумаць над сэнсам яго назвы. Перачытаць апошні ўрывак (са слоў “Глечык зажмурыўся...”) і падумаць, ці дапамагае трапная мастацкая паралель (Глечык-журавель) адчуць трагедыю Глечыка і зразумець веліч гэтага юнака
37	Васіль Быкаў. “Жураўліны крык”. Праблема маральнага выбару на вайне.	Дапамагчы вучням адчуць і зразумець трагічнасць і велічнасць лёсу герояў аповесці, падысці да асэнсавання ідэі твора раз характарыстыку найбольш прывабных, на думку вучняў, персанажаў, зразумець аўтарскую пазіцыю. Лірычны элемент у аповесці	Тэкст аповесці В.Быкава “Жураўліны крык”, артыкул А. Адамовіча “Пра аповесць “Жураўліны крык”, змешчаны ў падручніку. Падрыхтавацца да напісання сачынення па аповесці В.Быкава “Жураўліны крык”
38	Сачыненне па аповесці Васіля Быкава “Жураўліны крык”. Творчая работа	Развіваць уменні вучняў складаць план пісьмовай працы, падбіраць цытаты ў якасці доказаў сваіх выказванняў, лагічна будаваць тэкст сачынення і рабіць адпаведныя вывады	Прыкладныя тэмы сачыненняў, прыведзеныя ў падручніку, ці іншыя – на выбар настаўніка. Падрыхтавацца да ўрока пазакласнага чытання па эпічных творах (М.Стральцоў “Адзін лапаць, адзін чунь”; У.Караткевіч “Лісце каштанаў”; В.Іпатава “За морам Хвалынскім” ці іншыя – на выбар вучняў і настаўніка)
39	Урок пазакласнага чытання па празаічных творах (на выбар вучняў)	Паглыбіць веды вучняў пра творчасць беларускіх пісьменнікаў-празаікаў, пра разнастайнасць тэм і праблем, якія ставяцца ў творах, пашырыць паняцце вучняў пра эпічныя жанры	Тэксты рэкамендаваных настаўнікам і выбраных вучнямі твораў. Падрыхтаваць вусны водгук на прачытаны празаічны твор, які найбольш спадабаўся
40	“На гэту вудачку кахання папаў Машэка... “Сюжэт паэмы Янкі Купалы “Магіла льва”	Увесці ў чытацкую свядомасць вучняў паняцце “ліра-эпічныя жанры”, ствараць уяўленне пра паэму Янкі Купалы “Магіла льва” як пра ліра-эпічны твор, выявіць непасрэдныя ўражанні ад паэмы, параўнаць яе з народным паданнем пра Магілёў	Тэкст паэмы. Дачытаць твор, скласці цытатны план па ўсім тэксце, ці план характарыстыкі аднаго з галоўных герояў паэмы
41	“Што ёсць на свеце горш ад помсты?” Вобразы персанажаў у паэме “Магіла льва”	Паглыбіць уяўленні вучняў пра вобразы галоўных герояў паэмы –Машэкі і Наталькі. Прасачыць матывы паводзін Яго і Яе, паназіраць, наколькі па-мастацку сцісла і выразна перадаецца ў творы рух часу, змены ў душы і ў характары чалавека	Тэкст паэмы, тэставыя заданні 1-12 у дапаможніку “Тэставыя і тэматычныя заданні” (с. 71-75, 103). Выканаць тэставыя заданні (№ 13-19) ці перачытаць паэму Янкі Купалы “Курган” і паспрабаваць вызначыць, што збліжае яе з “Магілай льва”
42	“Але не скрыці ад нікога нам крыўды цэлай грамады”. Ідэя паэмы “Магіла льва”	Падвесці вучняў да разумення гістарычнага падтэксту нешчаслівага кахання Машэкі і Наталькі, дапамагчы асэнсаваць гуманістычна-патрыятычны змест твора	Пастаноўка праблемных пытанняў пра ўзаемаадносіны чалавека і грамадства. Тэкст паэмы, пытанні і заданні ў падручніку. Пазнаёміцца з паэмай А.Вярцінскага “Дажынкі”, у якой таксама вырашаецца праблема ўзаемаадносін чалавека і грамадства
43	“Чаму ў гонар разбойніка Машэкі складаліся паданні і быў названы горад над Дняпром?” (Выразна рамантызаваныя вобразы галоўных герояў.) Урок творчай працы	Падагульніць веды вучняў пра сувязь паэмы з народным паданнем і пра яе відавочна літаратурны характар, вучыць адбіраць матэрыял для адказу на пытанні па ўсім творы	Тэксты твораў Я.Купалы і  “Паданні пра Магілёў” Напісаць сачыненне па адной з тэм: 1. Рамантызаваныя вобразы Наталькі і Машэкі. 2. Роля і змест лірыка-філасофскіх адступленняў у паэме “Магіла льва”
44.	Аркадзь Куляшоў. “Маці”	Даць паняцце пра баладу, развіваць уменне суадносіць літаратурны твор з фальклорным, ацэньваць учынкі персанажаў. Заўважыць, як пераасэнсаваны ў творы народны выраз “акамянець з гора”, як з дапамогаю элементаў казачнасці выразна выяўляецца рэальная мацярынская самаахвярнасць	Тэкст балады, пытанні ў падручніку. Перачытаць тэкст балады і пісьмова адказаць на пытанні, якія даюцца ў дапаможніку для настаўнікаў “Урокі беларускай літаратуры ў 8 класе”, 2006  (с. 179, 180)
45.	“Дзвюх плыняў вольнае зліццё”. Балада як ліра-эпічны жанр	Пашырыць уяўленне вучняў пра літаратурныя балады, развіваць уменне вытлумачваць найбольш напружаныя моманты дзеяння ў баладзе гістарычнымі супярэчнасцямі, патрыятычнымі і гуманістычнымі памкненнямі герояў	Балада Янкі Сіпакова “Кантрабанда”. Пазнаёміцца з баладай Ф.Шылера “Кубак”
46.	Кандрат Крапіва. “Ганарысты Парсюк”	Раскрыць сэнс алегорыі ў байцы, пашырыць уяўленні вучняў пра аўтарскую і тэматычную разнастайнасць байкі як жанру літаратуры, развіваць уменне параўноўваць паміж сабой творы ліра-эпічнага жанру і самастойна працаваць з даведачнай літаратурай (артыкуламі ў падручніку)	Тэкст байкі “Ганарысты Парсюк”. Вывучыць на памяць. Іншыя байкі К.Крапівы (на выбар настаўніка і вучняў). Чытанне твора Анатоля Вярцінскага “Мы, мёд і пчала”
47.	Жыццё і побыт засцянковай шляхты ў камедыі Янкі Купалы “Паўлінка”	Пазнаёміць вучняў з асаблівасцямі драматургічнага роду. Наблізіць чытацкае ўспрыманне вучняў да рэалій побыту шляхты, дапамагчы зразумець узаемаадносіны паміж персанажамі камедыі ў працэсе ўступнага слова настаўніка пра гісторыю стварэння п’есы і чытання першага акта	Перачытаць першы акт камедыі, падрыхтаваць звязныя паведамленні ў адказ на пытанні тыпу: 1. Па якой прычыне Паўлінка і Якім Сарока сустракаюцца ў сакрэце ад бацькоў? 2. Якія выказванні і паводзіны Паўлінкі сведчаць пра тое, што яна кахае маладога настаўніка? 3. Па якіх каларытных выслоўях Сцяпана Крыніцкага і Пранціся Пустарэвіча іх можна адрозніць паміж сабой? 4. Як ставіцца Паўлінка да сваіх бацькоў?
48.	Проціпастаўленне ў п’есе Янкі Купалы “Паўлінка” шляхецкай пыхлівасці і народнай кемлівасці	Засяродзіць увагу вучняў на паводзінах і словах Адольфа Быкоўскага, выказваннях Сцяпана Крыніцкага, Паўлінкі, Пранціся Пустарэвіча ды іншых гасцей з тым, каб падкрэсліць пыхлівасць і духоўную абмежаванасць шляхты (у працэсе працы з тэкстам другога акта камедыі)	Знайсці ў тэксце другога акта п’есы неабходны матэрыял  для характарыстыкі А. Быкоўскага, С. Крыніцкага і П. Пустарэвіча. (Па варыянтах на выбар вучняў)
49.	Самабытныя народныя характары ў п’есе Янкі Купалы “Паўлінка”. Сродкі стварэння камічнага	Пазнаёміць з галоўнымі сродкамі стварэння камічнага ў драматычным творы (набор камічных сітуацый, неаднолькавае разуменне сэнсу выказванняў рознымі персанажамі, выяўленне ўласнай абмежаванасці і інш.) і прасачыць, як такія сродкі дапамагаюць раскрыць характары Сцяпана Крыніцкага, Адольфа Быкоўскага і Пранціся Пустарэвіча	Скласці план характарыстыкі аднаго з разгледжаных на ўроку персанажаў камедыі, адабраць матэрыял для вуснага паведамлення: “Якой я ўяўляю сабе Паўлінку?”
50.	Вобраз Паўлінкі як увасабленне беларускага нацыянальнага характару	Удасканальваць уменне вучняў характарызаваць героя драматычнага твора па яго словах і паводзінах. Выяўляць рысы характару, найбольш уласцівыя Паўлінцы, у сітуацыях яе паразумення або канфлікту з бацькамі. Дапамагчы вучням асэнсоўваць вобраз Паўлінкі ў сімвалічным плане (як паралель Маладой Беларусі)	Падрыхтаваць вуснае або пісьмовае сачыненне-разважанне (на выбар настаўніка) па адной з тэм, сфармуляваных у выглядзе пытання: 1. Што з’яўляецца галоўнай перашкодай на шляху Паўлінкі да шчасця? 2. Якія рысы характару Паўлінкі дазваляюць атаясамліваць яе вобраз з вобразам Маладой Беларусі?
51.	Спрытны Несцерка – герой беларускіх народных казак і драматургічнага твора (В.Вольскі “Несцерка”)	Пазнаёміць вучняў з гісторыяй стварэння і пастановак народна-лубачнай сатырычнай камедыі, з фальклорнымі сюжэтамі пра Несцерку, асэнсаваць змест першай дзеі твора	Тэкст першай дзеі камедыі, артыкул у падручніку “Пра адну вясёлую камедыю”. Чытаць і перачытваць тэкст твора, даць адказ на разгорнутыя пытанні (вусна): 1. У чым падабенства песні, якая папярэднічае з’яўленню скамарохаў, да народнай? 2. З чаго відаць павучальна-жартоўны характар інтэрмедый “Казак, шляхціц-элегант і дзеўка Ульяна”, яе падабенства да казкі?
52.	Георгій Марчук. “Новыя прыгоды Несцеркі”. Урок пазакласнага чытання	Асэнсаваць праблемы, узнятыя ў творы. Параўнаць твор з п’есай В.Вольскага “Несцерка”	Тэкст п’есы Г.Марчука “Новыя прыгоды Несцеркі”. Падрыхтаваць выказванні і паведамленні пра галоўных герояў п’есы, пра іх паводзіны і ўчынкі
53.	Мастацтва ў жыцці чалавека: тэатр, кіно, тэлебачанне	Абмеркаваць з вучнямі прагледжаныя імі спектаклі, кінафільмы, тэлефільмы, тэлеперадачы, якія найбольш уразілі дзяцей, паўплывалі на іх як на гледачоў і слухачоў	Вусныя паведамленні і выказванні васьмікласнікаў. Пазнаёміць вучняў са спісам твораў, якія пажадана прачытаць летам

Лявонава П.І.,.

Слесарава І.М